Tự dựng lên cái gọi là "câu chuyện ly kỳ" Sau một chặng đường hơn l00km lặn lội từ Hà Nội về xã Hạ Bì (huyện Kim Bôi, Hòa Bình) để tìm hiểu, chúng tôi rơi vào trạng thái hụt hẫng và khôn cùng bức xúc. Từ nguồn tin trên một tờ báo có một câu chuyện cảm động: "Chờ người hãm hiếp mình ra tù để... Thành thân". Nhưng khi về cơ sở xác minh thì câu chuyện đó hoàn toàn là bịa đặt. Câu chuyện kể về mối tình đặc biệt của một cựu quân nhân tên Bùi Văn Tình (Hạ Bì, Kim Bôi, Hòa Bình) và cô sơn nữ Trịnh Thị Hương. Hai người quen nhau do làm mai, sắp xếp. Sau những lần nói chuyện hai người đã có thiện cảm với nhau, đặc biệt về phía anh Tình. Thế rồi, một lần Tình và Hương được sắp xếp đến nhà một người bạn dùng cơm tối. Sau bữa cơm tối thân mật đó Tình rủ Hương ra bờ suối để bộc bạch tình cảm. Hương không biết trả lời sao vì mọi thứ đến quá nhanh.
Đem câu chuyện với chấm dứt có hậu này kể cho lãnh đạo Công an xã Hạ Bì chúng tôi nhận được câu trả lời là hoàn toàn bịa đặt. Trưởng Công an xã đã cho người xác minh toàn bộ những thông tin mà một số bài báo đưa nhưng hoàn toàn không có. Trưởng Công an xã Hạ Bì san sớt: "Chúng tôi đã cho thẩm tra sổ theo dõi những người đã từng mãn hạn tù, những người đang thụ án nhưng không có ai tên là Bùi Văn Tình. Hơn nữa cũng không có ai là Trịnh Thị Hương hôn phối cùng anh Bùi Văn Tình cả. Khi bài báo đưa tin ảnh chị Hương đã bị làm nhòa mặt nên chẳng thể xác định đây có phải là người của địa phương hay không". Họ bịa chuyện "quật mộ tìm cổ vật" gây hoang mang dư luận để làm gì? Lại trên một tờ báo điện tử ra ngày 26-3-2013 có bài viết "về nơi người sống canh gác cho người chết" nói về hiện tượng gần đây có nhiều kẻ lạ mặt luôn đến khu nghĩa trang của xã Nuông Dăm, huyện Kim Bôi, tỉnh Hòa Bình để quật mộ tróc nã cổ vật. Ngay khai mạc sapo bài báo đã viết những câu rất nhức nhói: "Gần đây, người dân ở xã Nuông Dăm, huyện Kim Bôi, Hòa Bình tự dưng phải sống cảnh hoang mang, lo âu vì những ngôi mộ ngoài tha ma thẳng thớm bị đào bới tìm cổ vật. Mỗi khi có người lạ mặt xuất hiện, cả làng lại phải thức thâu đêm canh mộ cho người chết...". Và để tăng phần giật gân, tác giả đã đặt cho tít phụ thứ nhất của bài viết là: "Trắng đêm ngoài nghĩa trang" Nghĩ rằng đó thực thụ là một vấn đề nhức nhối, gây hoang mang cho những người đang sống tại địa phương nên chúng tôi đã quyết định xuất phát tìm hiểu về vấn nạn đang diễn ra tại Nuông Dăm. Người trước hết mà chúng tôi đến gặp để tìm hiểu là trưởng thôn Bùi Văn Kiếu. Vừa nghe chúng tôi biểu lộ, anh Kiếu đã ngắt lời: "tắt thở, ở địa phương chúng tôi làm gì có hiện tượng như thế. Báo nào song viết bịa đặt như vậy, ảnh hưởng đến an ninh trật tự của địa phương". Nói rồi ngay thức thì anh Kiếu cầm máy gọi điện tới đồng chí bí thư chi bộ của thôn, đồng chí Công an xã và mời luôn cả đồng chí lão thành cách mệnh của địa phương đến nhà mình để họp khẩn. Mục đích một phần để thông báo với các vị kia là đã có thông tin trên báo chí như thế, một phần để những người có uy tín nhất của địa phương có dịp khẳng định với chúng tôi rằng những thông báo mà báo đưa là hoàn toàn sai sự thật. Người cảm thấy oan uổng hơn cả là ông Bùi Văn Tô, người đã từng dẫn phóng viên ra nghĩa trang của xã. Ông Tô nói: "Nhà báo đó chỉ nhờ tôi dẫn ra nghĩa địa để chụp ảnh, thế mà trên báo lại chụp cái ảnh tôi và ghi chú là tôi đang chỉ ngôi mộ mới bị đào bới". Người chiến thắng hà bá cũng "sợ nhà báo quá rồi" Nhân vật mà chúng tôi tìm gặp là người đàn ông được báo chí mệnh danh là "người cướp cơm hà bá bên dòng sông Cầu"; "Người trọn đời vớt xác, cứu người", ông tên là Nguyễn Văn Chừng (Nguyệt Đức, Thổ Hà , Bắc Giang). Những tưởng đã nhiều lần ông Chừng tiếp xúc với báo chí thì việc chúng tôi tìm đến gặp và viết về ông cũng là điều không mấy khó khăn. Thế nhưng, sự thật đã như một hòn đá tảng đè nặng lên những suy nghĩ, dự đoán của chúng tôi trước đó.
Chung cục thì chúng tôi cũng có được câu đáp khi tấp vào một quán nước chè ngay trên bến sông Cầu. Người đàn bà bán nước chè ấy không ngờ lại chính là em gái của ông Chừng. Bà giảng giải: "Trước đây có một bài báo viết về anh tôi nhưng hoàn toàn sai sự thực. Trong bài báo đó viết ông ấy có thể cứu sống được cả người đã chết đuối. Thế là một hôm có gia đình ở tận Nội Bài thuê cả xe ôtô để chở con trai của họ đã bị chết đuối cách đó mấy tiếng về nhờ anh tôi chữa hộ. Lúc đến họ hy vọng nhiều lắm nhưng khi nghe anh tôi bảo "tôi đâu có phép ngu mà có thể làm người chết sống lại được" thế là họ buồn lắm. Nhìn họ thất vọng đưa con trở về anh tôi thương lắm. Cũng từ đó ông ấy quay ra ghét báo chí, vì đưa thông tin sai sự thật làm khổ người vô tội". Chẳng thể phủ nhận báo chí có một vai trò quan trọng trong việc định hướng dư luận xã hội. Thế nhưng bên cạnh những bài báo có ảnh hưởng dư luận tốt, những nhà báo thực sự có tâm thì vẫn còn không ít những bài báo chỉ đơn thuần với mục đích giật gân câu khách, tăng lượng xuất bản, lượng truy cập. Và đó cũng là nguyên do chính lý giải cho việc tại sao có quá nhiều người ngại xúc tiếp với báo chí với suy nghĩ: "Cứ tránh cho lành". Hy vọng, những câu chuyện chúng tôi kể trên đây chỉ là "con sâu bỏ rầu nồi canh". Quả tình, làng báo Việt Nam, giang sơn Việt Nam ta vẫn có rất rất nhiều nhà báo trung thục, máu nóng, nhân kiệt, hàng ngày hàng giờ cống hiến, đấu tranh cho các giá trị tốt đẹp của lòng bác ái, lẽ công bằng. Nhà báo Đỗ Doãn Hoàng (Báo cần lao): Sẵn sàng "vạch áo cho người xem lưng" để bảo vệ phẩm cách của người viết! Tôi thật lòng cảm thấy mình cần phải cẩn trọng khi nói về đạo đức của một số đồng nghiệp làm bừa, làm ẩu mà bạn vừa hỏi. Bởi tâm lý người Việt Nam mình vẫn không muốn "vạch áo cho người xem lưng". Tuy nhiên, tôi tự hỏi, vì sao hàng ngày hàng giờ tôi đi chống tiêu cực, mà "thụ động" (nếu có) trong làng báo ta lại không "chống" để chúng ta xoành xoạch thấy kiêu hãnh khi nhìn tấm "Thẻ nhà báo" của mình nhỉ? Trong quá trình đi dọc ngang giang san, tôi đã gặp không ít chuyện bịa đặt xuyên tạc đau lòng của đồng nghiệp. Tôi nghĩ, nghề nào cũng có thể có sơ sót, còn làm còn sai, tôi và bạn cũng có thể gặp sơ sót để rồi xin được thứ lỗi. Nhưng sự bịa tạc "man rợ", sự bán rẻ phẩm cách ngòi bút thì quả là đáng lên án lắm. Tôi ví dụ: một anh nhà báo khá xông pha, anh ta bịa ra cảnh lễ bón cơm cho người chết của dân tộc Mông ở sơn La. Toàn cảnh rùng rợn, ở bản Pay Trò gì đó trên Phù Yên, nà răng lợi người chết để lâu đã mủn ra, môi lợt nát đi, nước từ tử thi rơi xuống đống tro bếp, với những lời kể của người có tên có tuổi, có vẻ rất "người thật việc thật"... Rồi cơ quan Trung ương đề nghị điều tra. Tôi đi bộ cả ngày vào khu vực đó. Thì thôi! Đến cái bản đó cũng bị xóa sổ từ lâu, chỉ còn vài thanh gỗ pơ mu đen kịt giữa rừng hoang. Hỏi người dân và cán bộ thì từ lâu lắm không có lễ cúng nào như vậy. Bức ảnh anh ta "minh họa" cho bài viết là chụp ở tít tịt nơi khác, mà ảnh lờ mờ, chứ có diễn đạt gì hệ trọng đến biểu lộ kinh dị kia đâu. "Người giải đáp phỏng vấn" kia cũng... Chỉ có ở trên mây. Chưa hết, có vụ, khi tôi có mặt ở đình làng ấy (dưới Hải Phòng), bà con kéo đông nghịt, lãnh đạo Sở Truyền thông cũng có mặt, họ xếp hàng một loạt người già trẻ ra trước mặt tôi, mà rằng: thưa nhà báo, trong loạt bài ma quái vừa rồi, ông nhà báo kia đều nói là chúng tôi đã bị "ma quỷ" vật chết. Nay chúng tôi "xếp hàng" đầy đủ ra đây cho nhà báo xem mặt ạ. Con cái tôi từ nước ngoài đọc báo, gọi về, ối trời đất, bà ấy chết thê thảm đến mức báo chí người ta viết lên, mà sao không báo con về viếng tang. Xin thưa, với hàng trăm vụ bịa tạc mà tôi biết kia, cũng đủ để đôi khi tôi xem lại tấm thẻ nhà báo của mình, nhớ lại lời người ta mỉa mai "nhà văn nói dối, nhà báo nói sai (nói thêm)" mà... Hơi mắc cỡ. Vẫn biết, đó cũng chỉ là "con sâu bỏ rầu nồi canh" thôi, và những ai không có Tâm với Nghề thì trước sau cũng bị đào thải; nhưng mà: nếu loại bỏ được hết "sâu" khỏi vườn rau đầy kiêu hãnh của làng báo chúng ta thì còn gì bằng, bạn nhỉ!
|
Thứ Sáu, 2 tháng 8, 2013
Khi nhà báo gieo "trái rộng rãi đắng" cho đồng nghiệp
