“Trò chơi xã hội” (đạo diễn Seng Mai) là một hành trình đến với trại tị nạn ở bang Kachin, Myanmar
Sau khi bị Ủy ban buồng tham nhũng Malaysia (MACC) giam cầm và thẩm vấn suốt đêm, hôm sau, người ta thấy xác anh bên ngoài tòa nhà MACC.
Rồi hỏi nhau: "Người mà anh bầu khi trúng cử có trở nên … con quỷ không?" và cùng “tổng kết”: “Mấy chục năm nay, sơn hà này vẫn chả có gì thay đổi.
Bộ phim kết thúc với ca khúc trẻ trung, hạp với nội dung bộ phim, đại ý: Thứ 2 anh và em biết nhau. Nhưng khi chấm dứt bầu cử, những người dân lại trở về với cuộc sống đói nghèo vốn có của mình, dù có người từng tham gia vận động cho khoảng 20 ứng viên đã thuê họ.
Thứ 3 anh ngỏ lời. Những người làm phim đã sử dụng tư liệu, ảnh, các cuộc phỏng vấn đồng nghiệp của nạn nhân, coi xét vụ việc dẫn tới cái chết được kết luận là “tự vẫn” này, nhất là khi, phía sau, còn có những lý do chính trị.
Tác giả đã đi dọc chuỗi ngày tranh cử khoảng một tuần, cùng những người dân tham gia vào việc vận động mà các ứng viên thuê họ, vì có thêm thu nhập, chứ không vì ý thức chính trị: treo áp phích, phát tờ rơi, hát hò vv… Các ứng viên vung tiền tổ chức các hoạt động tranh cử, kêu gọi mọi người ủng hộ, với những lời hứa đường mật về ngày mai giang san, về sự thay đổi cuộc sống người dân.
Một người có bổn phận của MACC còn cho biết: Sau 1 ngày thẩm vấn Teoh Beng Hock, đến chiều họ cho anh ta về, nhưng anh ta xin ở lại và rồi … tự tử! Cảnh trong phim “sàn diễn” và trong phim “Quyền của người chết”.
Thành công của các bộ phim cũng cho thấy cả sự dấn thân của những người làm phim, khi dũng cảm đi vào những vấn đề nhạy cảm của tầng lớp, bất chấp hiểm, khó khăn, ngăn cản, thậm chí, không một cơ quan có nghĩa vụ nào trả lời phỏng vấn của họ, như phim “Quyền của người chết”.
Thứ 6 thật hạnh phúc. Trong chuỗi ngày diễn ra LHP tài liệu châu Âu - Việt Nam tại Hà Nội, “Ngày phim tài liệu Đông Nam Á” 9/6 đã tạo được mộ t điểm nhấn với 7 bộ phim xuất sắc nhất: “sàn diễn” (Philippines), “Quyền của người chết” (Maylaysia), “Trò chơi xã hội” (Myanmar), “Ngọn đồi còn sống” (Indonesia), “Hai cô gái ngược chiều mưa” (Campuchia), Denok và Gareng (Indonesia) và “Cha mẹ xin lỗi con” của Việt Nam.
Những người dân nghèo Philippines hiểu rằng: "hứa là văn hóa của Philippines". Nhưng các câu giải đáp này cũng chính là câu hỏi đối với người xem.
Có thể thấy rằng, một số phim như "sàn diễn", “Quyền của người chết”, “Trò chơi xã hội” được người xem yêu thích, chính bởi vấn đề đặt ra trong phim mang tầm tư tưởng rộng lớn, ý tưởng được dẫn dắt xuyên suốt với cách bộc lộ mới mẻ, hình ảnh sống động.
Ấn tượng rất mạnh của bộ phim đã được tả qua những tràng pháo tay tán thưởng kéo dài thật lâu, trước bộ phim chỉ dài 30 phút này. Nhưng, đáng lưu ý là, từ cái chết của Teoh Beng Hock, bộ phim đưa ra một vấn đề tầng lớp lớn: Phải có sự độc lập giữa Ủy ban tôn thất, Tòa án vô thượng, Quốc hội, Chính phủ, mới giải quyết tận gốc vấn đề, để bảo đảm công bằng cho người dân, nhất là khi có hơn 150 người bị chết trong khi bị bắt, thẩm vấn trong vòng 2 năm ở Malaysia.
Trổi nhất phải kể đến bộ phim "Sân khấu" (đạo diễn Emil James Mijares) phản ảnh việc bầu cử ở Philippines. Thứ 5 em đã yêu anh. Cái chết để lại rất nhiều nghi vấn, nhưng đã bị Ủy ban hoàng phái, Tòa án vô thượng, MACC tạo nên "vòng tròn khép kín" và không đổi thay kết luận.
Một bộ phim khác cũng gây xúc động tận đáy lòng người xem là “Quyền của người chết” (đạo diễn Tricia Yeoh), qua câu chuyện đau thương về cái chết của Teoh Beng Hock, nhân viên tham vấn chính trị của Hội đồng điều hành Selangor.
Vấn đề mà những người làm phim đưa ra giản dị mà sâu sắc, khi hé lộ mặt trái của vẻ vang, cùng cuộc chiến của những người phải mưu sinh giữa ánh hào quang và những lời hứa trong cuộc tranh cử.
Cuộc sống của họ là một cuộc đấu tranh quyết liệt cho tình yêu, để nhận được sự trọng của dân làng và gia đình. Hầu hết các bộ phim tài liệu của các nước Đông Nam Á đều phản ảnh trung thực cuộc sống hiện tại và đề cập đến những vấn đề từng lớp rộng lớn, mang tầm tư tưởng thời đại sâu sắc.
“Cha mẹ xin lỗi con” (đạo diễn Phan Huyền Thư) nói về tấm lòng nhân đức, nghĩa cử cao đẹp của anh Tống Phước Phúc và nhóm thiện nguyện ở Nha Trang, đã cưu mang rất nhiều bà mẹ lầm lỡ và những đứa trẻ bị bỏ rơi, đồng thời đã lượm lặt hơn 9. Thiết nghĩ, đây cũng là những điều mà phim tài liệu Việt Nam cần hướng đến, để có thể vươn ra thế giới, thay vì chỉ đi sâu vào những vấn đề ở dạng nhỏ lẻ.
Thứ bảy đã cãi nhau và chủ nhật anh đã rời em đi. Câu hỏi “Điều gì quan yếu nhất đối với đất nước chúng ta?” được đặt ra cùng những hé lộ các câu đáp. Người thắng cử làm gì để bù đắp số tiền bỏ ra tranh cử, nếu không tham nhũng?”.
Các chuyên gia giỏi của nước ngoài cho biết thây có những dấu hiệu không hẳn là tự tử, song cũng chỉ là kết luận mở. Bên cạnh sức sáng tạo của những người làm phim trẻ, những bộ phim này cũng cho thấy những người nghệ sĩ đã được tự do đi đến tận cùng sáng tạo, thể hiện khát vọng nghệ thuật trong việc chuyển tải những thông điệp quan yếu đến người xem qua những thước phim chân thực, mà không bị gò bó bởi những quan niệm xưa cũ, lối mòn hay áp đặt.
000 thai nhi đưa về táng. “Hai cô gái ngược chiều mưa” (đạo diễn Sao Sopheak) là câu chuyện có thật về cặp đôi đồng tính nữ gặp nhau trong thời kì chế độ diệt chủng Khơ Me Đỏ.
